16000km

Sau khi được lệnh tấn công vào một ngôi làng qua ruộng lúa, một binh sĩ Mỹ đã tham dự cuộc tấn công viết lại như sau:

“Trong làng chỉ có vài dân làng và vài gia súc. Một người đàn bà đang kêu khóc và nguyền rủa chúng tôi khi chúng tôi đi qua. Tôi không hiểu bà ta nói cái gì. Không phải là những lời khen tặng. Tại sao bà ta lại hét vào mặt tôi? Tôi đến từ mười sáu ngàn cây số, đi trong mưa, mưa rầm, sức nóng vùng nhiệt đới, cánh đồng lúa, sông ngòi, lội bùn đến hông, ngã lên ngã xuống, bị mọi thứ sâu bọ cắn, luôn luôn mệt mỏi, bị tiêu chảy, sống bằng thức ăn mà tôi không cho cả chó ăn, bị bắn, phục kích, bị ném lựu đạn v..v.. để giải thoát bà ta – mà bà ta đang đứng kia nhổ vào mặt tôi và nguyền rủa tôi?

Một tiếng nói thì thầm trong óc tôi. Nó nói rằng: “Này, ngươi, người đàn bà này cóc cần biết là ngươi cao quý như thế nào khi đến từ ngàn dậm để giải thoát bà ta khỏi Cộng sản; tất cả bà ta biết là nhà ngươi, hay là người nào đó giống ngươi, vừa mới đốt nhà bà ta. Nhà ngươi có thể gọi đó chỉ là cái nhà tranh và cười vì nó không có cửa, nhưng đó là nhà của bà ta và nó vừa bị đốt cháy, bất kể là vì những lý do cao quý nào. Đó là tại sao bà ta đang nguyền rủa nhà ngươi cũng như tổ tiên ba đời nhà ngươi. Vì chính ngươi, chứ không phải Cộng sản, vừa mới đốt nhà bà ta và hủy diệt tất cả những gì đáng quý trong đời của bà ta.

Về vấn đề nhà không có cửa, bà ta tiến bộ hơn các ngươi nhiều, điều mà có thể nhà ngươi không bao giờ biết được. Bà ta có một xã hội mà nhà không cần đến cửa, đừng nói đến một lô những khóa cửa, đối với cái xã hội cao quý của nhà ngươi. Đúng vậy, đồ ăn mày, nhà ngươi nghĩ rằng nhà ngươi quá văn minh đi; nhà ngươi nghĩ rằng nhà ngươi đã làm nhiều để giúp những dân nghèo, những dân man rợ ngu dốt này. Có thể trong một ngàn năm nữa, nếu xã hội của nhà ngươi còn tồn tại, nó sẽ tiến hóa đến mức nó có thể sống không sợ hãi để đến nỗi phải khóa cửa. Và rồi sau một ngàn năm nữa, nó sẽ tiến tới độ nhà không cần cửa. Hãy chịu khó để thì giờ nghĩ về điều đó đi, đồ cứt chim”.

(Nguồn: "Vietnam Reconsidered: Lessons From A War", Harrison E, Salisbury, Harper & Row, Publishers, New York, 1984).